Szanowni Państwo

w trosce o Waszych ulubieńców stworzyliśmy stronę zawierającą porady na temat zdrowia psów i kotów. Przedstawimy tu podstawowe zasady profilaktyki zdrowotnej, opiszemy zagrożenia, jakie czekają na Państwa zwierzaki itp.W miarę upływu czasu będziemy uzupełniać i rozszerzać porady.

Na początek w myśl zasady „lepiej zapobiegać niż leczyć” chcielibyśmy opisać Państwu jak wygląda profilaktyka szczeniąt i kociąt, jak prawidłowo zaszczepić zwierzę, kiedy należy odrobaczać i jakich zasad przestrzegać podczas okresu szczepień.

Szczenięta
Choroby psów

Parwowiroza
Nosówka
Choroba Rubartha
Koronawiroza
Kaszel kenelowy
Wścieklizna

Kocięta
Choroby kotów

Panleukopenia
Białaczka kotów
Koci katar
Wścieklizna
Choroby kotów

Problemy behawioralne

Zagadnienia gólne
Zachowanie a choroba
Najczęstrze problemy

SZCZENIĘTA

Podczas zakupu zwierzęcia zawsze należy dowiedzieć się czy było odrobaczane, szczepione i czy dane zabiegi zostały udokumentowane przez lekarza weterynarii!

Aby dobrze wykształciła się odporność poszczepienna nie należy szczepić zwierząt chorych, zarobaczonych lub z widocznym spadkiem odporności.

Podstawowy schemat profilaktyki szczeniąt przedstawia się w sposób następujący:

- trzeci tydzień życia pierwsze odrobaczanie
- piąty tydzień życia drugie odrobaczanie
- szósty tydzień życia pierwsze szczepienie – specjalną szczepionką typu puppy first dose, która zawiera podwyższoną zawartość antygenu; szczepimy przeciwko nosówce i parwowirozie
- ósmy tydzień życia odrobaczanie
- dziewiąty tydzień życia- szczepienie przeciwko: nosówce, parwowirozie, koronawirozie, chorobie Rubartha, kaszlowi kenelowemu i ewentualnie leptospiroze
- jedenasty tydzień życia- odrobaczanie
- dwunasty tydzień życia- powtórka szczepienia przeciwko wyżej wymienionym chorobom
- czternasty tydzień życia – odrobaczanie
-piętnasty tydzień życia- szczepienie przeciwko wściekliźnie
- po upływie 12-stu miesięcy szczepienia przypominające

!!W okresie szczepień zwierze nie powinno wychodzić na spacery i kontaktować się z innymi psami; pierwszy spacer powinien odbyć się dopiero po trzecim szczepieniu!!

Szczepienia możemy podzielić na dwie podstawowe grupy:
- szczepienia podstawowe przeciwko chorobom stanowiącym poważne zagrożenie zdrowia i życia psów, bardzo rozpowszechnionym, których terapia stanowi poważne wyzwanie dla lekarzy weterynarii ( nosówka, parwowiroza, choroba Rubartha), lub chorobom stanowiącym zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi ( wścieklizna)
- szczepienia dodatkowe wykonywane u zwierząt przy zwiększonym ryzyku wystąpienia danej jednostki chorobowej (np.leptospira, borelioza), szczepienia te przeprowadzane są na ogół u zwierząt zamieszkujących obszary endemicznego występowania określonych patogenów.

POWRÓT

PSY -krótka charakterystyka poszczególnych chorób

Parwowiroza:
- wywoływana przez CPV-2 (canine parvovirus 2)
- wirus jest niezwykle odporny na czynniki środowiskowe oraz środki dezynfekcyjne
- źródłem zakażenia jest kał i wymiociny chorych psów ( 1 g kału wystarczy na zakażenie miliona psów!!)
- droga zakażenia: bezpośredni kontakt z kałem chorych zwierząt ale również drogi pośrednie( buty, ręce, ubranie, gryzonie)
- wirus powoduje zapalenie jelit
objawy:
parwowiroza rozpoczyna się nagłymi wymiotami, posmutnieniem , brakiem apetytu, często pojawia się gorączka. Wymioty są bardzo uporczywe, powtarzają się wielokrotnie w ciągu doby. Z czasem dołącza się biegunka konsystencji papkowatej lub wodnistej, nierzadko z domieszką krwi. Podkasany brzuch i wygięty grzbiet to objawy bolesności. Szybko dochodzi do odwodnienia, spadku masy ciała , zaburzeń elektrolitycznych elektrolitycznych kwasicy. Pojawia się słabość mięśni i pies przestaje wstawać. Nieleczone?? Zwierzę może umrzeć nawet w ciągu 48-72 h od początku choroby
POWRÓT

Nosówka:
- wywoływana przez wirus nosówki psów CDV (canine distemper virus)z rodziny Paramyxoviridae, rodzaj Morbillivirus
- wirus jest dość wrażliwy na czynniki środowiskowe i środki dezynfekcyjne
- znajduje się we wszystkich wydalinach i wydzielinach, najczęściej w wydzielinie nosa i worków spojówkowych, ślinie, moczu
- droga zakażenia: głównie bezpośrednia ( kropelkowa lub pokarmowa), rzadko pośrednia (na butach właściciela
- przebieg choroby jest bardzo różny od zakażenia bezobjawowego, przez pośrednie do ciężkiej śmiertelnej choroby
- przebieg: ostry, podostry lub przewlekły; może wystąpić postać „nieżytowa’(gorączka, wypływ z nosa, worków spojówkowych) lub neurologiczna (porażenia, tiki, padaczka)
objawy:
postać oddechowa(najczęstsza) – obfity wysięk ropny z nosa, zapalenie jamy nosowej, oskrzeli, płuc. Ciężki stan ogólny, kaszel, duszność
postać jelitowa – wymioty, biegunka, odwodnienie, wychudzenie
postać oczna – owrzodzenia rogówki, światłowstręt, silne łzawienie
postać skórna – zaczerwienienia , krostki lub pęcherzyki na skórze brzucha, ud, małżowinach usznych
tzw. choroba twardej łapy- hiperkeratoza opuszek kończyn i lusterka nosa. Skóra robi się szorstka, sucha, popękana

śmiertelność 30-80%
POWRÓT


Choroba Rubartha
- wywoływana przez adeowirus psów typ 1 ( CAV – canine adenovrus type -1)
- dość wytrzymały w środowisku
- powoduje ostre zapalenie wątroby
- źródłem zakażenia są przez pierwsze dwa tygodnie ślina, mocz, kał, potem tylko mocz(zwiera on wirus przez 6 m-cy)
- drogi zakażenia:
kontakt bezpośredni wskutek zlizania zakażonego moczu, śliny, kału
Nie można wykluczyć zakażania szczeniąt za pośrednictwem obuwia
objawy:
przebieg nadostry: nagłe padnięcia
przebieg ostry: temperatura 40 stopni lub więcej, powiększenie i zaczerwienienie migdałków, apatia , posmutnienie, niechęć do ruchu, wzmożone pragnienie, wymioty, biegunka

śmiertelność u dorosłych psów 10-50%, u szczeniąt znacznie wyższa
POWRÓT

Koronawiroza
- wywoływana prze koronawirus psów (CCV canine coronavirus)
- wirus nie przeżywa długo w środowisku zewnętrznym ( w temp. pokojowej ginie w ciągu 24h), niszczą go powszechnie stosowane środki dezynfekcyjne
- źródło zakażenia: kał zwierząt zakażonych
- droga zakażenia: pokarmowa ( zjedzenie, zlizanie)
objawy:
 głównym objawem jest biegunka barwy żółto-zielonej lub pomarańczowej o zgniłym zapachu, rzadko z domieszką krwi; wymioty, brak apetytu i posmutnienie; brak objawów gorączki, stan ogólny zwierzęcia jest dobry
dominują infekcje bezobjawowe i postaci łagodne, ciężkie przypadki zdarzają się wyjątkowo u bardzo młodych szczeniąt

śmiertelność jest bardzo niska
POWRÓT


Kaszel kenelowy, czyli zakaźne zapalenie oskrzeli i tchawicy psów
- jest to choroba wieloczynnikowa, wywołują ją wirus parainfluenzy typ 2, adenowirus psów typ 2, herpeswirus typ 1 i inne wirusy oraz bakterie: Bordetella bronchiseptica, paciorkowce, gronkowce, Pasteurella, mykoplazmy i inne.
- jest to choroba bardzo częsta i bardzo zaraźliwa, jest tzn. chorobą skupisk (schroniska, psiarnie, wystawy, bazary)
- jest to zapalenie dróg oddechowych tła wirusowo-bakteryjnego
- zakażenie następuje głównie przez kontakt bezpośredni (drogą kropelkową)
objawy:
 nagły początek, suchy, gwałtowny kaszel, krztuszenie się aż do odruchów wymiotnych, powiększenie migdałków, często skąpy surowiczo- śluzowy wypływ z nosa i worków spojówkowych, stan ogólny dobry, zwykle bez gorączki
POWRÓT


Wścieklizna
- wywoływana przez wirus z rodziny Rhabdoviridea z rodzaju Lyssavirus
- wirus ten w wyschniętej ślinie traci zakaźność w ciągu kilku godzin, szybko niszczy go podwyższona temperatura i światło słoneczne; jest wrażliwy na powszechnie stosowane środki dezynfekcyjne
- źródło zakażenia:
źródłem zakażenia psa lub kota najczęściej jest lis. Pies wydala wirus ze śliną już 1-14 dni przed pojawieniem się pierwszych objawów. Niewielkie ilości wirusa są wydalane również z moczem i kałem.
-droga zakażenia: wyłącznie pokąsanie (perforujące rany) lub podrapanie pazurami na których znajduje się świeża ślina, wyjątkowo oślinienie błon śluzowych lub ran
objawy:
Wczesne rozpoznanie wścieklizny jest bardzo trudne. W diagnostyce bardzo ważny jest wywiad(czy był szczepiony, pogryziony?).
Charakterystyczne dla tej choroby jest dramatyczne pogorszenie stanu z dnia na dzień. Okres inkubacji może być bardzo różny- od tygodnia do trzech miesięcy. Najczęściej u psa choroba zaczyna się w ciągu około czterech tygodni od pokąsania
- stadia choroby:
I Stadium zwiastunowe:
- trwa od kilku godzin do 3 dni
-następuje zmiana zachowania, zwierzęta przyjacielskie unikają kontaktu, zaś te które unikały łaszą się ; szczekanie, niepokój, anoreksja , brak apetytu, wzrost temperatury, rozszerzenie źrenic , wypadanie trzeciej powieki
II Stadium- pobudzenia:
-trwa od 1-7 dni
- Agresywność stosunku do ludzi, zwierząt, przedmiotów, pobudzenie, wytrzeszczone spojrzenie, niepokój, nadmierna ruchliwość, uciekanie z domu, włóczęgostwo, spaczony apetyt, silna tendencja do kąsania, silny ślinotok w wyniku porażeń, charakterystyczna dysforia( porażone mięśnie krtani)
III Stadium – porażeń
-trwa 3-4 dni
- utrata agresywności ; mocno nasilone objawy neurologiczne, zaburzenia koordynacji ruchów, konwulsje, drżenia mięśniowe; porażenia zaczynające się od głowy, opadnięcie żuchwy, porażenie krtani- świszczący oddech, porażenie gardła – ślinotok, zez – porażenie mięsni gałek ocznych, brak pobierania pokarmu i wody, porażenie mięśni kończyn , ogona, mięśni oddechowych

Cała choroba trwa u psa od 2-10 dni(14 dni)

Opisane wyżej stadia przechodzą płynnie jeden w drugi i nie zawsze są wyraźnie wyodrębnione. Bardzo często zdarza się tzn. wścieklizna cicha bez pobudzenia i agresywności. Zwierzę ma wtedy „tępe” spojrzenie , wypadnięte trzecie powieki, nierównomiernie rozszerzone powieki. Psy z cichą wścieklizną są spokojne, nie jedzą ani nie piją.

Należy pamiętać, że wścieklizna jest w Polsce chorobą zwalczaną z urzędu. Każdy pies w wieku powyżej czwartego miesiąca życia podlega obowiązkowemu szczepieniu przeciwko wściekliźnie, obowiązkowe jest odszczepianie zwierzęcia co roku.
POWRÓT

KOCIĘTA

Zasady szczepień są takie jak u psów, zwierzę musi być odrobaczone i zdrowe.

Szczepienia kociąt:
- piąty - szósty tydzień życia – pierwsze odrobaczanie
- siódmy- ósmy tydzień życia- drugie odrobaczanie
- dziewiąty tydzień życia – szczepienie przeciwko chorobom zakaźnym
- jedenasty tydzień życia – odrobaczanie
- dwunasty tydzień życia – szczepienie przeciwko chorobom zakaźnym
- piętnasty tydzień życia – odrobaczanie
- szesnasty tydzień życia – szczepienie przeciwko wściekliźnie

U kotów podobnie jak u psów również dzielimy szczepienia na podstawowe i dodatkowe.
Szczepienia podstawowe-przeciwko chorobom ciężkim, zagrażającym życiu lub bardzo rozpowszechnionym. Należą do nich takie choroby jak:
- panleukopenia, koci katar( wywoływany przez Herpeswirus, kaliciwirus), białaczka kocia, wścieklizna
Szczepienia dodatkowe – wykonywane przy zwiększonym ryzyku nabycia danej choroby; zaliczamy tu np.:
- grzybice skórne, chlamydofilozę
POWRÓT

KOTY - krótka charakterystyka chorób

Panleukopenia
- wywołuje ją parwowirus kotów (FPV feline parvovirus)
- wirus jest oporny na czynniki środowiskowe i środki dezynfekcyjne
- choroba bardzo zaraźliwa, jest odpowiednikiem psiej parwowirozy
- powoduje ostre zapalenie jelit, ciężką immunosupresje i spadek liczby leukocytów
- źródłem zakażenia jest głównie kał, choć wirus wydalany jest również z moczem i śliną,
- droga zakażenia: przenoszenie zarazka za pośrednictwem różnych przedmiotów-na miskach, kuwetach, legowiskach, klatkach, butach itp.
objawy:
u kotów dorosłych rozwija się łagodna choroba lub zakażenie bezobjawowe (jeśli kot jest zdrowy i nie ma immunosupresji)
u młodych kociąt i kilkumiesięcznych kotów powoduje zapalenie jelit, którego objawami są wymioty, biegunka, gorączka, osłabienie, brak apetytu i pragnienia oraz objaw charakterystyczny tzn. wiszenie nad miską z wodą (podchodzi do miski, ale nie pije wody), dodatkowo zwierze zaniedbuje toaletę sierści, która staje się nastroszona i matowa
u bardzo młodych poprzez wywoływanie immunosupresji i zmniejszenia liczby leukocytów może dochodzić do powikłań bakteryjnych, posocznicy i śmierci
u noworodków wirus może uszkadzać móżdżek i powodować trwałą niezborność
u ciężarnych może wywoływać poronienia

śmiertelność kociąt sięga 25-75 %
POWRÓT


Białaczka kotów
-W przeciwieństwie do białaczki ludzi i psów, u kotów choroba ta wywoływana jest przez wirus białaczki kociej ( FeLV Feline leukemia wirus) należący do rodziny Retroviridae
- powoduje on przewlekłe zakażenia kotów na całym świecie, często są one bezobjawowe i połączone z siewstwem
- najczęściej chorują koty w wieku 1-3 lat
- zarazek wydalany jest ze śliną, kałem, moczem, mlekiem; jednak głównym przenosicielem jest ślina
- do zakażenia dochodzi przez ścisły kontakt ze świeżą śliną siewcy
- drogi zakażenia:
* głównie przez pielęgnację (wylizywanie) kociąt przez zakażoną matkę oraz zabawy kociąt (oślinienie się)
* mniejsze znaczenie mają pokąsanie i lizanie otwartych ran; wspólne miski;
objawy:
 choroby są: niedokrwistość- zwierzęta chudną, tracą apetyt, błony śluzowe stają się blade; występuje gorączka, odwodnienie, dostępne palpacyjnie węzły chłonne ulegają powiększeniu, ponieważ dochodzi do immunosupresji pojawiają się wtórne zakażenia, problemy z dziąsłami, z czasem dochodzi do rozwoju guzów nowotworowych, które mogą powodować porażenia i objawy neurologiczne wskutek ucisku na rdzeń i nerwy
kocięta szczepi się dwukrotnie od 8-9 tygodnia życia
POWRÓT


Koci katar
- jest to mieszane zakażenie, obejmuje swoim zasięgiem głównie górne drogi oddechowe
- wywoływany jest przez herpeswirus, kaliciwirus, B. bronchiseptica, Pasteurelle, Chlamydophila felis
- jest to bardzo częsta i niezwykle zaraźliwa choroba
- za 80% przypadków odpowiada herpes i kaliciwrus
- herpeswirus bardzo szybko ginie poza organizmem- zakażenie tylko przez kontakt bezpośredni, powoduje dożywotnie zakażenie latentne
- źródła zakażenia: oba wirusy wydalane są wraz z wydzielinami nosa, worków spojówkowych i jamy ustnej
objawy:
pochodzą z górnych dróg oddechowych gdzie wirusy powodują stan zapalny, może pojawić się gorączka, zapalenie spojówek, jamy nosowej, dochodzi do zmiany głosu przy miauczeniu lub zupełnego bezgłosu, kot zaczyna kichać; herpeswirus może wyjątkowo powodować owrzodzenie rogówki , zaś kaliciwirus nadżerki w jamie ustnej
- najbardziej narażone są kocięta w wieku 6-12 tygodni
POWRÓT


Wścieklizna
- choroba została szczegółowo opisana w charakterystyce chorób psów, dlatego tutaj opiszemy tylko różnice w przebiegu wścieklizny u kotów
- okres inkubacji wynosi najczęściej 4-6 tygodni, choć może też trwać aż do 6-ciu miesięcy
- od pierwszych objawów do śmierci upływa 1-8 dni
- przebieg stadiów choroby jest w miarę podobny stadium I trwa 1-2 dni, stadium II 2-4 dni zaś stadium III 1-4 dni
- w Polsce nie ma obowiązku szczepienia kotów na wściekliznę

Mamy nadzieję, że choć troszkę udało nam się przybliżyć niebezpieczeństwa czyhające na Państwa zwierzęta i uświadomiliśmy Państwu, że szczepiąc swoje zwierzęta łatwo i skutecznie ofiarowują im Państwo ochronę przed wieloma niebezpiecznymi chorobami.**
POWRÓT

PROBLEMY BEHAWIORALNE

Problemy behawioralne - omówienie zagadnień
Problemy behawioralne odgrywają ważną rolę w kontaktach między właścicielem, a zwierzęciem.
Wiele spośród domowych czworonogów ma problemy behawioralne, jednak niewiele jest leczonych.
Dlaczego tak się dzieje? Jest wiele przyczyn takiego stanu:
* Brak reakcji ze strony właścicieli, kiedy problem zaczyna się pojawiać - prawdopodobnie, wynika to z ich nieświadomości, że może być rozwiązany.
* Brak rozpoznania narastającego problemu.
* Strach przed eutanazją, która może być zalecona jako jedyne rozwiązanie.

  Problemy behawioralne mogą narastać w różnoraki sposób, ale generalne kategorie są następujące:
1. Normalne zachowanie źle interpretowane przez właścicieli - często właściciel nie jest przygotowany, na niektóre ostrzejsze formy zachowań między psami podczas zabawy,
2. Normalne zachowanie widziane w innym kontekście - może być nadmiernie wyrażone przez psy czy koty, np.:
 a) szczekanie, wiele psów szczeka, na inne psy, przechodniów, aby zwrócić na siebie uwagę właściciela, etc. Szczekanie jest normalnym zachowaniem psa, zależnie tylko od sytuacji i intensywności szczekania może ono stanowić problem dla właściciela.
 b) strach i reakcje jakie są jego następstwem, Strach jest głęboką i natychmiastową reakcją emocjonalną na potencjalnie niebezpieczne zdarzenie. Stanowi on normalną reakcję adaptacyjną, która pomaga zwierzęciu unikać niebezpiecznych sytuacji, jest więc mechanizmem niezbędnym dla przetrwania. Jednak nadmierny strach prowadzi często do agresji ze strachu, która jest już poważnym problemem zarówno dla właściciela jak i jego pupila.
 c) znaczenie moczem przez koty, jest jak najbardziej normalnym zachowaniem, zależnie tylko od miejsca i częstotliwości może stanowić problem dla właściciela.
3. Nienormalne zachowanie - pod tym pojęciem kryją się wszystkie zachowania, nie mieszczące się w ramach etogramu psa czy kota, np.:
 a) zachowania stereotypowe,
 b) autoagresja,
 c) pica,
POWRÓT

Choroba a zachowanie
Zanim pojawią się w pełni wyrażone objawy chorobowe, pierwszymi symptomami są zmiany w zachowaniu zwierząt.
W takich przypadkach, należy zawsze udać się do lekarza weterynarii w celu wykluczenia medycznego podłoża problemu z zachowaniem zwierzęcia, np.: koty z zapaleniem pęcherza moczowego często załatwiają się poza kuwetą , psy odczuwające ból lub fizyczny dyskomfort mogą stać się agresywne przy próbach bliższego kontaktu. Wiele chorób takich jak: choroby endokrynologiczne, choroby układu krążenia czy problemy dermatologiczne, łączą się ze zmianami w zachowaniu psa czy kota.
Dlatego, tak ważne jest przeprowadzenie dokładnego badania klinicznego i wykonanie często dodatkowych badań, zanim podejmiemy jakiekolwiek kroki, mające na celu zmianę zachowania zwierzęcia.

Zgłaszający się po poradę behawioralną właściciel musi mieć świadomość tego, że wykluczenie podłoża somatycznego zmiany zachowania, jest podstawą do przeprowadzenia terapii behawioralnej.

Jest stratą czasu i zagrożeniem dla zdrowia zwierzęcia, narażanie go na potencjalnie stresujący i długi program modyfikacji zachowania, kiedy rozwija się choroba somatyczna wywołująca zmiany w dotychczasowym zachowaniu psa, kota, czy jakiegokolwiek innego zwierzęcia.

 Podczas prowadzenia terapii behawioralnej często niezbędne jest zastosowanie leków psychotropowych, które może zalecić tylko i wyłącznie lekarz weterynarii, specjalizujący się w medycynie behawioralnej, po uprzednim dokładnym przebadaniu zwierzęcia i wykluczeniu innych chorób.

Należy pamiętać o tym, że zaordynowane leki nigdy same nie rozwiążą problemu, a tylko zamaskują jego objawy. Działanie leków mija wraz z zaprzestaniem ich podawania, natomiast efekty terapii behawioralnej są długotrwałe. Dlatego bezcelowe jest „wymuszanie” na lekarzu przepisania samego leku na problemy z zachowaniem pupila bez dokładnego przeprowadzenia wywiadu i badania klinicznego zwierzęcia.
POWRÓT

Najczęstsze problemy związane z zachowaniem psów i kotów
1. Agresja
- jest poważnym problemem,
- niewłaściwe postępowanie ze zwierzęciem wykazującym objawy agresji może być zgubne w skutkach,
- w każdym przypadku pojawienia się agresji należy udać się po poradę do specjalisty,
- objawy agresji często współistnieją z :
 a) bólem, który towarzyszy zapaleniu stawów u starych psów i osteochondritis u młodych,
 b) nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy,
 c) cukrzycą lub hipoglikemią, która towarzyszy insulinomie,
d) nadczynnością kory nadnerczy / zespół Cushinga/,

2. Strach , fobie,
- są wynikiem braku socjalizacji,
- lub skutkiem niewłaściwej reakcji właściciela w określonych sytuacjach, np.: szczenię, które reaguje na głośne dźwięki jest brane przez właściciela na ręce, przytulane i całowane, w ten sposób uczy się , że ludzie podzielają jego lęk / jest czego się bać/, ale również uczy się, że lękliwe zachowanie powoduje zwrócenie uwagi właściciela , a tym samym jest nagrodą samą w sobie,
- terapia w tych przypadkach jest długotrwała, wymaga zaangażowania i konsekwencji ze strony właściciela,

3. Lęk separacyjny
- pojawia się, kiedy pies pozostaje sam w domu,
- jego główne objawy to głośne szczekanie i niszczenie przedmiotów
- często może być mylony z lękiem przed burzą, wystrzałami, lub innymi odgłosami do których nie przywykł pies w okresie socjalizacji, a które mogą występować podczas nieobecności właściciela,
- niezmiernie istotne jest, aby nie łączyć tych objawów razem pod wspólnym mianownikiem lęku separacyjnego,
- w celu postawienia diagnozy w tym wypadku niezbędne jest przeprowadzenie bardzo szczegółowego wywiadu dotyczącego historii psa i jego relacji z panem, oraz dostarczenie filmu nakręconego podczas nieobecności właściciela,
- problem ten wymaga profesjonalnej porady, która nie mieści się w ramach przedstawionych poniżej kilku prostych wskazówek dla zabieganego właściciela:
a) nigdy nie:
 * Karz swojego psa za to, co zrobił w domu podczas Twojej nieobecności!
 * Witaj się z psem zaraz po wejściu do domu!
 * Staraj się nadrobić zaległości w kontaktach z psem podczas weekendu! / to tylko pogłębi u niego poczucie osamotnienia w tygodniu/
b) powinieneś:
 * Ignorować swojego psa 10 min. przed wyjściem z domu i 20 min. po powrocie.
 * Zostawiać włączone radio lub
 * Nagrać taśmę z rozmowami domowników / Twoim głosem i puszczać ją psu kiedy wychodzisz z domu.
 * Stopniowo odzwyczajać psa od spania w Twoim łóżku / sypialni jeśli tam znajduje się jego posłanie.
 * Wyposażyć swojego psa w wygodne legowisko, w którym będzie spał podczas Twojej nieobecności i regularnie go nagradzać za każdym razem, kiedy się w nim położy.
 * Zostawić psu zabawkę do gryzienia / kong / podczas Twojej nieobecności i zabierać ją zaraz po powrocie do domu. Żucie jest częścią naturalnego pozbywania się napięcia emocjonalnego przez psa.
 * Postarać się trzymać głównych punktów rozkładu dnia / z tygodnia / podczas weekendów – nie pozostawaj w domu całą niedzielę z psem – wyjdź i wróć, tak aby Twoja nieobecność w poniedziałek, nie była dla psa szokiem.
 * Odwrażliwić psa na sygnały, które oznaczają, że będziesz wychodził /zabieranie kluczy, zakładanie płaszcza/, wykonując te czynności i pozostając w domu.
 * Nauczyć się zamykać za sobą drzwi /kiedy pozostajesz w domu/, tak aby pies nie mógł przez cały czas Ci towarzyszyć.
 * Poćwiczyć pozostawianie psa na bardzo krótki czas w domu, tak aby się do tego przyzwyczaił.
 * Nie mówić nic na pożegnanie do psa, po prostu wychodź z domu bez słowa.

 4.Znakowanie terenu przez koty
- najczęstszy problem wśród właścicieli kotów,
- przede wszystkim należy:
a) wykluczyć medyczne podłoże problemu np.: zapalenie pęcherza moczowego,
b) zróżnicować czy chodzi o znakowanie terenu czy o wydalanie, czy kot używa moczu, czy kału jako sygnalizacji:
 * koty znaczą zazwyczaj pionowe powierzchnie, przybierając charakterystyczną pozycję z grzbietem wygiętym w łuk i uniesionym pionowo ogonem, którego końcówką delikatnie potrząsają podczas rozpylania moczu,
 * pozostawianie odchodów jako sygnalizacji odbywa się zawsze w bardzo widocznym miejscu,
c) zbadać czynniki środowiskowe, które mogą wywoływać takie zachowanie:
 * nieodpowiednia lokalizacja kuwety,
 * obce koty chodzące za oknem / nawet jeśli są dosyć daleko/,
 * odgłosy remontu za ścianą, =
 * wymiana mebli, etc.

 Kilka faktów związanych ze znakowaniem terenu moczem przez koty
1. Kocury znaczą moczem teren znacznie częściej, jeśli w okolicy znajduje się kotka w okresie rui właściwej / estrus /,
2. Samce wykastrowane mają znacznie mniej gruczołów na policzkach i bokach ciała, tak więc ocieranie się o przedmioty, może być dla nich niewystarczającą formą znakowania terenu j i mogą zacząć używać w tym celu moczu,
3. Zarówno samce jak i samice znaczą teren moczem,
4. Strzykanie moczem należy do normalnego repertuaru zachowań kota,
5. Oznakowanie zapachowe moczem, pomaga kotom żyjącym na jednym terenie łowieckim l unikać siebie nawzajem, a w konsekwencji nie narażać się na bezpośrednie konflikty,
6. Mocz rozpylany jest w niewielkich ilościach / 1-2 ml, czasami więcej/ bezpośrednio na powierzchnie pionowe, ale może być również spryskiwana podłoga,
Kilka specyficznych powodów dla których koty znaczą teren moczem
1. Wprowadzenie nowych mebli, przedmiotów /pralka, odkurzacz, dywan/ lub przeprowadzka do nowego domu, wywołuje u kotów potrzebę pozostawienia śladów zapachowych,
2. Koty rozpylają mocz, kiedy w okolicy znajduje się intruz w postaci obcego kota,
3. Częstotliwość strzykania moczem wzrasta, kiedy kilka kotów znajduje się na niewielkim terenie,
4. Zazwyczaj koty znaczą więcej, kiedy zasoby takie jak: pożywienie, miejsce do spania, toaleta, występują w niewystarczającej ilości w stosunku do liczby kotów,

Kilka wskazówek dotyczących postępowania w przypadku znakowania moczem
• Dokładne wyczyszczenie miejsca oznakowanego przez kota:
- nie należy używać środków chemicznych mających silny zapach, zawierających w swym składzie amoniak, wybielacze,
- głównym celem jest usunięcie zapachu, a tym samym powodu dla którego kot ponownie znaczył by to miejsce,
- oczyszczone i wysuszone miejsce po 24h należy spryskać kocimi feromonami, jeśli nie możemy czekać, należy przykryć je folią, na którą rozpryskujemy Feliway,
• Sztuczne kreowanie sygnałów zapachowych
– używamy w tym celu materiału o który wcześniej ocierał się kot i spryskujemy go kocimi feromonami /Feliway/, następnie używamy tego materiału do przetarcia terenu do którego ma dostęp kot w ciągu dnia,
• Wprowadzenie drapaków:
– to ważne, żeby kot miał miejsce w którym może zostawiać swoje sygnały zapachowe,
– zarówno powierzchni pionowych jak i poziomych,
– drapak powinien być ustawiony/ zamontowany/ dokładnie w tym miejscu w którym kot zazwyczaj drapie /ustawienie drapaka w innym miejscu mija się z celem/,
• Ustawienie misek z jedzeniem, wodą , kuwety w kilku różnych miejscach
– koty nie załatwiają się tam gdzie jedzą.
• Ustawienie miski z jedzeniem dokładnie w miejscu oznakowanym przez kota.
• Przyklejenie taśmy obustronnie pokrytej klejem w miejscach w których kot zostawia sygnały zapachowe - koty bardzo nie lubią kiedy coś przykleja im się do łap/ futra,
• Zastosowanie zasady jedna kuweta na kota + jedna dodatkowa
– koty lubią oddawać mocz w innym miejscu niż kał,
• Utrzymanie kuwety w czystości, zwłaszcza jeśli dysponujemy tylko jedną / brak miejsca/.
• Wzbogacenie przestrzeni na której przebywa kot:
– koty lubią mieć dużo różnych miejsc, w których mogą się ukryć w ciągu dnia i pospać,
– ustawienie pudełek , umożliwienie dostępu do szuflad, a także usunięcie z półek łatwo- tłukących się przedmiotów , - jest doskonałym rozwiązaniem, ograniczy to powierzchnię terytorium po którym w ciągu dnia porusza się kot i pozwoli na dokładne oczyszczenie oznaczonych wcześniej miejsc,
POWRÓT

**Piśmiennictwo
1. Frymus T.: Wirusowe, bakteryjne, grzybicze i prionowe choroby kotów. Warszawa: Psychoedukacja ,2005.
2. Frymus T.: Choroby zakaźne psów. Warszawa: „SI-MA”, 1999.